Хүн гэдэг бол зөвхөн махан бие төдийгүй, сэтгэл оюун, амьд энерги, байгалийн хэмнэлтэй нэгдэн оршдог цогц оршихуй юм. Дорно дахины уламжлалт анагаах ухаанд хүний эрүүл мэндийг зөвхөн биеийн түвшинд бус, сэтгэлийн байдал, энергийн урсгал, байгалийн жамтай хэр зэрэг зохицож байгаагаар нь хамтад нь үнэлдэг.
“Сэтгэлийг засах нь биеийг засахын эхлэл мөн.”
— Түвдийн анагаах ухааны сургааль
Эрхтэн бүр — Сэтгэлийн “орон”
Уламжлалт Түвд болон Зүүн Азийн анагаах ухаанд эрхтэн бүр нь биеийн нэг хэсгээс гадна сэтгэл хөдлөлийн тодорхой хэлбэртэй шууд холбоотой гэж үздэг. Өөрөөр хэлбэл, сэтгэлийн байдал нь эрхтний үйл ажиллагаанд нөлөөлж, эрхтний эрүүл эсвэл өвчтэй байдал нь сэтгэл зүйд шууд тусдаг.
“Эрхтэн бүр сэтгэлийн нэг өнгийг хадгалж,
сэтгэл бүр эрхтний нэг чимээг дотроо агуулж байдаг.”
— Түвдийн анагаах ухааны судар
Энэ онол нь орчин үеийн сэтгэл судлалтай төстэй мэт боловч илүү гүн гүнзгий, бие махбод, энерги, сэтгэл, хий, цусны харилцан хамаарлыг хамарсан цогц ойлголт юм.
Таван Эрхтэн — Таван Сэтгэл Хөдлөл
Дорно дахины анагаах ухаанд хүний дотоод таван эрхтэн нь таван үндсэн сэтгэл хөдлөлтэй уялддаг гэж үздэг. Энэ харилцан холбоо дараах байдлаар илэрдэг:
| Эрхтэн | Холбогдох сэтгэл хөдлөл | Эрхтэнд үзүүлэх нөлөө | Сэтгэл зүйд үзүүлэх нөлөө |
|---|---|---|---|
| Элэг (Liver) | Уур хилэн, бухимдал | Энергийн урсгалыг хааж, элгийг хэт ачааллуулна | Түргэн уурлах, шийдвэр гаргахдаа огцомдох |
| Зүрх (Heart) | Хэт баяр хөөр, догдлол | Зүрхний хэм алдагдах, нойргүйдэл | Хөөрөл, анхаарал сарних, сэтгэлийн савлалт |
| Дэлүү (Spleen) | Сэтгэл зовнил, хэт бодол | Хоол шингээлт муудах, ядрах | Эргэлзэх, сэтгэлийн дарамт, хэт бодолд автах |
| Уушги (Lung) | Гуниг, гашуудал | Амьсгаа давчдах, дархлаа суларна | Гутрал, дотогшоо зан, сэтгэл санааны доод төвшинд байх |
| Бөөр (Kidney) | Айдас, цочрол | Энерги суларч, амархан ядарна | Айдас давамгайлах, зориг мохох, ирээдүйгээс болгоомжлох |
Сэтгэлээ таньж, биеэ эмчлэх нь
Эдгээр сэтгэл хөдлөлийг танин мэдэж, тэдгээрийг хүлээн зөвшөөрч, тэнцвэртэй байлгах нь бидний бие махбодын эрүүл мэндийг дэмжих хамгийн чухал алхам юм. Дорно дахины эмч мэргэдийн хэлдгээр:
“Сэтгэлийн хөдөлгөөнөө удирдаж чадвал эрхтнүүдээ эдгээж чадна.”
Сэтгэл хөдлөлөө зөв зохицуулахын тулд:
-
Өдөр тутмын тайвшрал: Амьсгалын дасгал, бясалгал, байгальтай харилцах
-
Өөрийгөө ухамсарлах: Сэтгэл хөдлөлөө шүүмжлэлгүйгээр ажиглах
-
Эрүүл хооллолт ба амьдралын хэмнэл: Махбодыг тэнцвэржүүлсэн хоол, хангалттай амралт
-
Оройн унтахын өмнө 5 махбодийн иллэг буюу цус цэвэршүүлэх иллэгийг тогтмол хийх. 5 махбодийн иллэг нь цус цэвэршүүлэхээс гадна, сэтгэлзүйг засч байдаг. Илүү дэлгэрэнгүйг “Алтан Мутрын Залуужуулах Нууц” жор номоосоо суралцаарай.
